dynastie - ANW (Algemeen Nederlands Woordenboek) (2025)

dynastie 1.0

adellijke familie die over meerdere generaties de macht heeft; vorstenhuis

Semagram (extra betekenisinformatie)

Een dynastie…

is een familie

  • [Leden] bestaat uit familieleden uit meerdere generaties, waaronder vorsten (koningen of keizers)
  • [Plaats] leeft en regeert in een land met een monarchie (koninkrijk of keizerrijk), bv. in het Romeinse Rijk of in China
  • [Tijd] regeert gedurende een bepaalde tijd, over meerdere generaties
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is machtig
  • [Activiteit of handeling] heerst; regeert; domineert

+ Meer kenmerken

Algemene voorbeelden


Alleen in Noordwest-Europa kende de monarchie een stabiel bestaan. De dynastieën van de Skandinavische landen, Groot-Brittannië en de Benelux konden zich ook na de Tweede Wereldoorlog handhaven. De Nederlandse koningin Wilhelmina, bij voorbeeld, was met haar voltallige regering naar Londen gevlucht en groeide er uit tot het symbool van het nationale verzet tegen het nazisme.

Het is alsof hij zich bij voorbaat wil excuseren voor het feit dat het in de door hem beschreven dynastie niet alles goud was wat er blonk. Het geslacht was van Italiaanse afkomst, maar diverse voorvaderen hadden zich in de zeventiende eeuw, als gevolg van protestantenvervolgingen, in Zwitserland gevestigd.

Daar bevinden zich meer graven van vorsten uit allerlei dynastieën.

Het ongenoegen van de bevolking richt zich tegen de familie van emir Sheikh Isa bin Sulman al-Khalifa. De dynastie hangt de soennitische tak van de islam aan. Maar een meerderheid van de bevolking is sji'itisch.

De Sassaniden vormden destijds een dynastie in centraal Perzië.

+ Meer voorbeelden

Combinatiemogelijkheden


als subject bij een werkwoord


  • regeren

+ Toon meer

De wandtapijten stellen de drie dynastieën voor die hier hebben geregeerd tussen de XVde en de XVIIIde eeuw.

Ook Herodotos bericht over het gebruik van huiden als beschrijfstof door de Ioniërs, terwijl Ktesias van Knidos (vierde eeuw voor Christus) vertelt dat de officiële kronieken van de Achaemeniden (Perzische dynastie die regeerde van ca 700 tot 330 voor Christus) ook op huiden geschreven waren.

Volgens de Koningslijsten regeerde daarvoor een dynastie van halfgoden gedurende 3650 jaar.

+ Toon 3 Voorbeelden

als object bij een werkwoord


  • stichten

+ Toon meer

Ook hier weer verzin ik niets maar pluk ik gewoon uit de Chinese alledaagse geschiedenis [...] en ervaring: elke dynastie is gesticht door een krijgskunst-meester.

De Jürchen waren een Toengoesisch volk, dat oorspronkelijk woonde ten oosten van de rivier de Sungari en de Changbai-bergen, ten noordoosten van het Khitan-rijk. Waarschijnlijk lag de bijrivier Alcuka in het centrum van hun woongebied. Deze riviernaam is afgeleid van het Jürchen-woord "alchun", hetgeen "goud" betekent. Toen ze een eigen dynastie stichtten noemden ze die naar deze bijrivier: in het Chinees Jin (goud).

'Herinner je je nog,' vroeg hij plotseling, 'dat wij eens op het terras van de Berghof bij elkaar zaten, jij, Bormann en ik, en dat ik zei dat ik misschien wel een dynastie zou stichten, net als Julius Caesar?'

Met zijn broers stichtte Zeus een nieuwe dynastie van Olympische goden, die de strijd aanbonden met de afstammelingen van Ouranos en deze naar de diepste afgronden van de onderwereld verdreven.

+ Toon 4 Voorbeelden

met adjectief ervoor


  • de grafelijke dynastie
  • de keizerlijke dynastie
  • de koninklijke dynastie

+ Toon meer

Daarenboven werden de heilige dorpen gerangschikt aan de hand van hun positie in de koninklijke dynastie.

De laatste keizerlijke dynastie die over China heerste was de Qing-dynastie, die het volhield van 1616 tot 1909. De keizers hielden hof in de Verboden Stad waar ook de keuken gehuisvest was.

Tijdens de eerste Romeinse keizerlijke dynastie gedroegen niet alle keizersvrouwen zich als een volgzame echtgenote. Sommigen traden nadrukkelijk op de voorgrond.

Door het doortastende en zeer zelfbewuste gedrag van de toenmalige Grafelijke Dynastie (lopende van Boudewijn I [862-879] tot Boudewijn VII [1111-1119] in rechtstreekse mannelijke lijn) kwam het nationaliteitsbesef reeds in de twaalfde eeuw tot uiting.

+ Toon 4 Voorbeelden

  • Chinese dynastieën
  • Egyptische dynastieën

+ Toon meer

Hij heeft zichzelf Qing genoemd, naar één van de Chinese dynastieën.

Ook willen ze achterhalen of incest gebruikelijk was in de Egyptische dynastieën, en in hoeverre het bloed van de farao's zich met dit van het gewone volk vermengde.

+ Toon 2 Voorbeelden

met adjectivisch tegenwoordig deelwoord


  • de heersende dynastie

+ Toon meer

Iets verder, in een merkwaardig en recent gerestaureerd pand, verbleef ooit Leopold I in overdreven soberheid vooraleer hij tot eerste Koning der Belgen en eerste vorst van de heersende Dynastie der Saksen-Coburgs werd gekroond.

Maar daarmee vallen we in feite terug op de feodale praktijk van het ancien régime, waarin de staat een instrument was in dienst van de heersende dynastie (l'état, c'est moi).

Het blijkt dat van alle koningen van deze heersende dynastie Leopold II in alle opzichten het meest op snelheid was gesteld.

+ Toon 3 Voorbeelden

in voorzetselgroep


  • het einde van de dynastie
  • het voortbestaan van de dynastie
  • de voortzetting van de dynastie

+ Toon meer

De Sican-mythe wil dat Naymlap op een vlot de kust van Peru bereikte. Hij vestigde zich te Chot, stichtte het Sican Rijk en was de eerste van een dynastie van twaalf heersers. Fempellec, de laatste, liet zich door een vrouw verleiden om de schrijn van Naymlap te ontheiligen. De rampen die hem daarna troffen betekenden het einde van de dynastie.

Gabriëls die een harlekijn is van de Boerenbond, Sauwens die zowaar een bepaald soort sympathie koesterde waarvan hij niet wist dat het fascisme is en Filip en Mathilde die ons het voortbestaan van de dynastie verzekeren.

Pieter De Crem werd onlangs vader van zoon Constantijn; een prinselijke naam. Voor de volksmond is het duidelijk: in de voortzetting van de dynastie is nu voorzien.

+ Toon 3 Voorbeelden

met telwoord ervoor


  • de 18de dynastie
  • de IVde dynastie
  • de drie dynastieën

+ Toon meer

Tijdens het bewind van Amenophis III (1405-1370 v.Chr.), een van de vier farao's van de 18de dynastie, kende Egypte een lange periode van vrede, eensgezindheid en macht en bereikte de kunst van het Nieuwe Rijk haar hoogtepunt.

De piramide van Cheops. Volgens de egyptologen zou de piramide ten tijde van het Oude Rijk door farao Choefoe van de IVde dynastie gebouwd zijn!

De wandtapijten stellen de drie dynastieën voor die hier hebben geregeerd tussen de XVde en de XVIIIde eeuw.

+ Toon 3 Voorbeelden

gevolgd door naamvalsgenitief


  • de dynastie der Karadjordjevići
  • de dynastie der Saksen-Coburgs

+ Toon meer

Wel zijn er onder de aanwezigen prominenten: prins Tomíslav, een lid van de Servische dynastie der Karadjordjevići en Goran Hadžić, de "president" van de Serviërs in Kroatië.

Snuisterend in het verleden van de heersende dynastie der Saksen-Coburgs werd duidelijk dat ze al vanaf de eerste koning, Leopold I, iets met snelheid hadden.

+ Toon 2 Voorbeelden

Vaste verbindingen


feest van de dynastie

Woordfamilie


Als deel van een afleiding


+ Toon meer

Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


+ Toon meer

Als linkerlid in samenstellingen en samenkoppelingen


+ Toon meer

dynastie 1.1

familie met in allerlei generaties veel macht in een land; familie die in een land zonder koning of keizer generaties lang regeert

Betekenisbetrekking


generalisering
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Semagram (extra betekenisinformatie)

Een dynastie…

is een familie

  • [Leden] bestaat uit familieleden uit meerdere generaties, zonder vorsten (koningen of keizers)
  • [Plaats] leeft en regeert in land waar de staatvorm geen monarchie (koninkrijk of keizerrijk) is, maar bijvoorbeeld een dictatuur of republiek
  • [Tijd] regeert gedurende een bepaalde tijd, over meerdere generaties
  • [Eigenschap of hoedanigheid algemeen] is machtig
  • [Ongewone of afwijkende eigenschap of hoedanigheid] wordt soms generatie na generatie gekozen
  • [Activiteit of handeling] heerst; regeert; domineert

+ Meer kenmerken

Algemene voorbeelden


Amerikanen hebben nieuwe dynastie. De zoon van gewezen Democratische president Jimmy Carter gaat in de politiek.

"Dit zal het verhaal van Sharon Bush' leven worden binnen een van de machtigste families in Amerika. Ze was getuige van de evolutie van een dynastie", aldus Lou Colasuonno tegen The New York Observer. Sharon is bereid in haar boek te onthullen dat de familie Bush veel pragmatischer en calculerender is dan ooit naar buiten is gekomen, zei de zegsman in het tijdschrift.

De Amerikaanse overheid onderzoekt volgens uitgelekte huiszoekingsbevelen de handel en wandel van de 'Saar Foundation', een stichting die in de VS is opgericht door Suleiman Abdul Al-Aziz al-Rajhi, een vooraanstaand lid van één van de meest vermogende dynastieën in Saoedi-Arabië.

+ Meer voorbeelden

Combinatiemogelijkheden


met adjectief ervoor


  • politieke dynastieën
  • een politieke dynastie
  • een presidentiële dynastie

+ Toon meer

En de familie Bush is bepaald niet de enige politieke dynastie in de VS. De familie Kennedy is een ander voorbeeld. En Amerika is niet de enige republiek met politieke dynastieën. De laatste jaren zagen we familieopvolgingen in dictaturen als Noord-Korea (Kim), Syrië (Assad) en Kongo (Kabila). Maar ook bij verkiezingen speelt erfelijkheid soms een grote rol, zoals in India (Nehru-Gandhi), Pakistan (Bhoetto) en Indonesië (Soekarno).

Kennedy overleed dinsdag op 77-jarige leeftijd aan kanker. Als jongste telg van de invloedrijke politieke dynastie maakte hij de moorden op zijn oudere broers John en Robert Kennedy mee.

Buitendien is een koninkrijk datgene wat de Nederlanders willen. In republieken gaan de presidenten zich als koningen gedragen, ontstaan presidentiële dynastieën en richten de burgers hun nieuwsgierigheid op het dichtstbijzijnde koninkrijk.

+ Toon 3 Voorbeelden

met voorzetselgroep


Voorzetsel: van

  • de dynastie van de Lee's
  • de dynastie van Nehru-Gandhi

+ Toon meer

Vorig jaar eiste de Singaporese regering excuses van de krant nadat de Amerikaanse journalist Philip Bowrig in een kritisch artikel schreef over de 'dynastie van de Lee's'.

In die 49 jaar werd het politiek leven beheerst door de Congrespartij en de dynastie van Nehru-Gandhi.

+ Toon 2 Voorbeelden

Woordfamilie


Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


+ Toon meer

dynastie 2.0

periode waarin een bepaalde koninklijke of keizerlijke familie aan de macht is; regeringsperiode van een dynastie

Betekenisbetrekking


metonymie
Betrokken betekenissen 1.0 : 2.0

Semagram (extra betekenisinformatie)

Een dynastie…

is een periode

      Combinatiemogelijkheden


      met adjectief ervoor


      • eerdere dynastieën

      + Toon meer

      In de eerdere dynastieën bouwden de Egyptenaren piramides als koningsgraven, maar omdat deze steeds ten prooi vielen aan grafrovers, omdat ze zo hard opvielen, had men in de tweede tijd besloten om de tombes te verbergen in deze natuurlijke kalksteenrotsen.

      + Toon 1 Voorbeeld

      • de oude dynastieën
      • de oudste dynastie

      + Toon meer

      "China,' zei hij met zachte stem, "is als een land dat voor de derde maal wordt geploegd. De eerste maal was tijdens de oude dynastieën van de zon. Keizers, machtiger dan mensen, regeerden het land en het volk leefde in hun kracht [...]. De tweede maal was tijdens de keizers van de moderne tijd. Zij onderdrukten en knechtten het volk [...]. Nu is de derde maal gekomen.'

      Een zee van rood-witte lampions en op de rots levensgroot verlicht de data die iedereen hier in de mond heeft: 1297-1997. De oudste dynastie ter wereld.

      + Toon 2 Voorbeelden

      • Chinese dynastieën

      + Toon meer

      Je vindt in het Paleis voor Schone Kunsten zowel topstukken uit lang vervlogen Chinese dynastieën als Afrikaanse maskers, zowel zilveren koffiekannen uit Luik als porselein van Sèvres, Perzische tapijten en Romeinse borstbeelden.

      + Toon 1 Voorbeeld

      met telwoord ervoor


      • de eerste dynastie
      • de elfde dynastie
      • de 18de dynastie
      • de 19e dynastie
      • de 26ste dynastie
      • de 27ste dynastie

      + Toon meer

      Deze ontwikkelingen culmineerden in 2925 voor Chr. in de Eerste dynastie: de pharao's van deze dynastie uniformeerden de religie en het schrift voor het hele Nijlgebied.

      Om die belangrijke dag in de geschiedenis nog eens in de herinnering terug te roepen, moeten we naar het oude Egypte. Om preciezer te zijn, naar de elfde dynastie, zo'n 200 v.Chr., toen koning Thamus regerend vorst was.

      Tijdens de periode van het Nieuwe Rijk of de 18de dynastie waren al deze werktuigen wel voorhanden!

      Zo zijn er Egyptische beelden gevonden uit de 19e dynastie (1300-1200 jaar v. Chr.) waarvan de penissen zijn omhuld.

      De edelman was waarschijnlijk de verantwoordelijke voor de koninklijke paleizen op het einde van de 26ste en het begin van de 27ste dynastie, net voor de Perzische dominantie over Egypte.

      + Toon 5 Voorbeelden

      dynastie 3.0

      groep van mensen die ergens gedurende een lange periode de macht heeft; heersende groep; ook: macht van een heersende groep

      Betekenisbetrekking


      metafoor
      Betrokken betekenissen 1.0 : 3.0

      Algemene voorbeelden


      Je hebt de Belgicistische bourgeoisie, geleid door de dynastie: onder andere de Brusselse Generale Bank, de BBL en andere holdings en de PSC.

      Combinatiemogelijkheden


      met voorzetselgroep


      Voorzetsel: van

      • de dynastie van stichter Karel Jansen
      • de dynastie van de Breguets

      + Toon meer

      "Dan kan België beter een kompetitie met Luxemburg gaan organizeren", aldus Van Seggelen, sterke man van de VVCS nadat de dynastie van stichter Karel Jansen (70) behoedzaam werd afgezet.

      Van de beroemde Franse klokkenmakers zal vooral de dynastie van de Breguets geschiedenis maken. Abraham Louis Breguet (1747-1823) wordt geboren in Neuchâtel en volgt een opleiding in Parijs waar hij zich vestigt bij de beste klokkenmakers. De technische kwaliteit van zijn creaties en innovaties maken school.

      + Toon 2 Voorbeelden

      • de dynastie van de illegale drankhandel
      • de dynastie van (kostschool)leraressen, hun leerlinges en dochters

      + Toon meer

      Wat Spade in The Maltese Ealcon en Marlowe in The Big Sleep flikten klinkt nu als klinkklare onzin maar de romans zijn weer in druk omdat Hammett en Chandler net als Conan Doyle een tijd en een plaats beschreven - in hun geval het Amerika tijdens de dynastie van de illegale drankhandel en het daaruit opstuivende klatergoud, een periode minstens zo exotisch en bizar als de Grootbrittanniase Victoriaanse victorie.

      Aan de hand van Jana Bekkers, een jonge onderwijzeres, en de oudere schooldirectrice Lucie Wasteels [...] beschrijft Hemmerechts een gemeenschap waarin vrouwen de toon aangeven. Deze benauwende dynastie van (kostschool)leraressen, hun leerlinges en dochters, is goed voor bijna een halve eeuw intriges en dubbellevens, grote verwachtingen en even grote teleurstellingen.

      + Toon 2 Voorbeelden

      Woordfamilie


      Als rechterlid in samenstellingen en samenkoppelingen


      + Toon meer

      dynastie -  ANW (Algemeen Nederlands Woordenboek) (2025)
      Top Articles
      Latest Posts
      Recommended Articles
      Article information

      Author: Geoffrey Lueilwitz

      Last Updated:

      Views: 6009

      Rating: 5 / 5 (80 voted)

      Reviews: 87% of readers found this page helpful

      Author information

      Name: Geoffrey Lueilwitz

      Birthday: 1997-03-23

      Address: 74183 Thomas Course, Port Micheal, OK 55446-1529

      Phone: +13408645881558

      Job: Global Representative

      Hobby: Sailing, Vehicle restoration, Rowing, Ghost hunting, Scrapbooking, Rugby, Board sports

      Introduction: My name is Geoffrey Lueilwitz, I am a zealous, encouraging, sparkling, enchanting, graceful, faithful, nice person who loves writing and wants to share my knowledge and understanding with you.